 |
| Ο Φώτης Αγγουλές |
Σαν σήμερα, στις 28 Μαρτίου 1964, πεθαίνει ο κομμουνιστής λαϊκός ποιητής Φώτης Αγγουλές. Στη μνήμη του αφιερωμένη η σημερινή μου ιστογραφή, η οποία, κατά ευτυχή σύμπτωση, δεν θα μπορούσε να εύρισκε πιο ταιριαστό "προοίμιο" από την προηγούμενη ανάρτησή μου «Μπάυρον» για το 1821 —και όχι μόνο. Τα βιογραφικά στοιχεία που παραθέτω στη συνέχεια είναι παρμένα κατά βάση από το πόρταλ 902.gr. Στο τέλος μπορείτε ν' ακούσετε ένα ποίημα του Αγγουλέ, το «Μπιρ Χακίμ», μελοποιημένο από τον Θωμά Μπακαλάκο και τραγουδισμένο από τη έξοχη Σοφία Μιχαηλίδου. Δεν το διάλεξα τυχαία, αλλά επειδή κι αυτό δένει με την προηγούμενη ανάρτησή μου, είναι η φυσική συνέχειά της, και το σημερινό ποίημα, το «Μπιρ Χακίμ», πρέπει να διαβαστεί μαζί με το ποίημα «Μπάυρον» της προηγούμενης ανάρτησης. Απολαύστε την υπέροχη μελωδία, αλλά προπαντός προσέξτε τους στίχους!
Γεννημένος το 1911 στο Τσεσμέ και μεγαλωμένος στη Χίο, ο Φ. Αγγουλές έρχεται σε επαφή με το κομμουνιστικό κίνημα από τις αρχές της δεκαετίας του 1930. Με την Κατοχή καταφεύγει στη Μέση Ανατολή, όπου τον Απρίλη του 1944 συλλαμβάνεται για την ΕΑΜική του δράση από τους Άγγλους και μαζί με άλλους κομμουνιστές κλείνεται σε φυλακή της Παλαιστίνης. Από κει σε διάφορα στρατόπεδα και τέλος στο κολαστήριο του Ντεκαμερέ. Τέλη Νοέμβρη του 1945 απελευθερώνεται και επιστρέφει στη Χίο (χωρίς τη γυναίκα του —δεν το επέτρεψαν οι Άγγλοι), όπου συνεχίζει να αγωνίζεται, και, βέβαια, οι διωγμοί εναντίον του δεν σταματούν.
Στις 10 Γενάρη 1946 ο ταγματάρχης διοικητής της Χωροφυλακής Χίου, ο Ντουβλάς Ελευθέριος, ενημερώνει εγγράφως το Γραφείο ΧΙ/Γ του Γενικού Επιτελείου Στρατού ότι «ο Φώτης Αγγουλές […] εδηλητηριάσθη ψυχικώς, διεστράφη πνευματικώς και επίστεψε εις τας ιδέας του κομμουνισμού. Κλεισθείς δε υπό των Συμμαχικών Δυνάμεων εις Ντεκαμερέ, ετελειοποίησε τας αντεθνικάς ιδέας του». Παρακάτω ο διοικητής ενημερώνει το ΓΕΣ ότι «εις τον εν λόγω ασπασθέντα τας κομμουνιστικάς ιδέας, επεδείχθη η συνήθης δήλωσις, συνταχθείσα συμφώνως προς τας σχετικάς διαταγάς». Και το έγγραφο καταλήγει: «Την υπογραφήν της δηλώσεως ηρνήθη επιμόνως. Έκτοτε παρακολουθείται η δράσις του».
Με την ανάπτυξη της πάλης του Δημοκρατικού Στρατού, ο Αγγουλές τυπώνει έντυπα του ΔΣΕ κρυμμένος σε μια στέρνα στο Βατάδο. Εκεί μια μέρα του Μάρτη του 1948 συλλαμβάνεται, δικάζεται από στρατοδικείο και καταδικάζεται σε θάνατο. Ο Αγγουλές γλύτωσε την εκτέλεση χάρη στον ξεσηκωμό όλου του νησιού και τις διεθνείς διαμαρτυρίες. Δεσμώτης επί οκτώ χρόνια στα κολαστήρια Βούρλων, Μακρονήσου, Κεφαλονιάς, Αλικαρνασσού, Ιτζεδίν, του νοσοκομείου «Άγιος Παύλος» και Κέρκυρας, αποφυλακίστηκε βαριά άρρωστος το 1956. Επιστρέφει στη Χίο και "ζει" παρακολουθούμενος…
Συνέρχεται λίγο και γίνεται —επιτέλους— μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Κανείς δεν επιτρέπεται να του δώσει δουλειά. Ανέχεια και μοναξιά τον βασανίζουν. Το 1963 καταρρέει —σωματικά και ψυχολογικά— από μολυβδίαση, ασθένεια που κληρονόμησε από τη δουλειά του στα τυπογραφεία, ήδη από 15 χρονών. Δεν τρώει, δεν πίνει, δεν μιλά. Αρχές του 1964, με παρέμβαση του Σωματείου Τυπογράφων, του δίνεται μια ψωροσύνταξη. Στις 27 Μάρτη παίρνει το καράβι «Κολοκοτρώνης», για Πειραιά. Ταξιδεύοντας στην τρίτη θέση, ξεψυχά από πνευμονικό οίδημα. Στην τσέπη του βρέθηκαν μόνο 20 δραχμές. Αμέσως μετά τον θάνατό του, ο Γιάννης Ρίτσος τον τιμά με ένα ποίημά του και ο Ανδρέας Καραντώνης ραδιοφωνικά. Ποιήματά του μεταφράστηκαν και εκδόθηκαν σε Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Σοβιετική Ένωση, Βουλγαρία, κ.α.
Μπιρ Χακίμ
Αντιφασίστες Έλληνες, το προσκλητήριο να γενεί
χωρίς κανένα σάλπισμα με σιγανή φωνή.
χωρίς κανένα σάλπισμα με σιγανή φωνή.
Τα ελληνικά σαλπίσματα, αντιφασίστες σαλπιστές,
για τους νεκρούς του Μπιρ Χακίμ, γνώριμα τόσο που 'ναι,
μέσα σ’ αυτή την έρημο δεν πρέπει ν’ ακουστούνε,
μη σηκωθούνε κι οι νεκροί συντρόφοι μας και τρέξουνε,
γιατί δεν πρέπει ο βωμός της άγιας τους θυσίας
τόπος εξορίας πως έγινε να δούνε.
για τους νεκρούς του Μπιρ Χακίμ, γνώριμα τόσο που 'ναι,
μέσα σ’ αυτή την έρημο δεν πρέπει ν’ ακουστούνε,
μη σηκωθούνε κι οι νεκροί συντρόφοι μας και τρέξουνε,
γιατί δεν πρέπει ο βωμός της άγιας τους θυσίας
τόπος εξορίας πως έγινε να δούνε.
Αντιφασίστες Έλληνες, το προσκλητήριο να γενεί
χωρίς κανένα σάλπισμα με σιγανή φωνή,
μη τύχει και ξυπνήσουμε μέσα στην άναστρη βραδιά
τους Έλληνες συντρόφους μας, που γαληνά κοιμούνται
αγκαλιασμένοι αδελφικά με τους φρουρούς του Μπιρ Χακίμ,
του ήρωα γαλλικού λαού αθάνατα παιδιά.
χωρίς κανένα σάλπισμα με σιγανή φωνή,
μη τύχει και ξυπνήσουμε μέσα στην άναστρη βραδιά
τους Έλληνες συντρόφους μας, που γαληνά κοιμούνται
αγκαλιασμένοι αδελφικά με τους φρουρούς του Μπιρ Χακίμ,
του ήρωα γαλλικού λαού αθάνατα παιδιά.
Αντιφασίστες Έλληνες, το προσκλητήριο να γενεί
χωρίς κανένα σάλπισμα με σιγανή φωνή.
χωρίς κανένα σάλπισμα με σιγανή φωνή.
