Τρίτη, Φεβρουαρίου 28, 2012

Κι εδώ γίνονται εκπτώσεις! - Μέχρι και 75%!

Δίσεκτο, κυριολεκτικά και μεταφορικά, το έτος που διανύουμε. Ο «κουτσοφλέβαρος» φέτος είναι λιγότερο κουτσός, μιας και θα 'χει 29 ημέρες. Θα 'λεγε κανείς πως ο χρόνος έχει συμμαχήσει φέτος με τους (Παπα)δημίους μας· κάτι οι γιορτές που πέφτουν κυριακάτικα, κάτι η επιμήκυνση του Φλεβάρη (πάει μαζί με την επιμήκυνση του χρέους), ώστε να 'ρχεται στον νου το γνωστό ανέκδοτο, που κάποιος ρωτάει έναν γνωστό του: —«Είναι καλός ο μισθός σου;» κι αυτός του απαντάει: —Καλός είναι. Ο μήνας είναι λίγο μακρύς!».
Σήμερα θα αφήσω όμως τα πολιτικά, δεν θα ασχοληθώ ούτε με τα γλωσσικά, αλλά με τα λαογραφικά. Η λαογραφία μας θέλει τον εορταζόμενο κάθε τέσσερα χρόνια, στις 29 Φεβρουαρίου, Άγιο Κασσιανό να είναι τεμπέλης και ζηλιάρης. Ζηλεύοντας τη δόξα άλλων αγίων και τα αφιερώματα σ' αυτούς (κυρίως η λαογραφία αναφέρει τον Άγιο Νικόλαο, τον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Δημήτριο), διαμαρτυρήθηκε στον Θεό, κι αυτός τον τιμώρησε να γιορτάζει κάθε τέσσερα χρόνια! Εδώ παραθέτω μια λόγια εκδοχή αυτής της παράδοσης, γραμμένη από ανώνυμο στο σατιρικό ετήσιο περιοδικό της Πόλης, το «ΣΑΤΑΝ», το 1914, τότε που υπήρχε εκεί ζωντανό και ακμαίο ελληνικό στοιχείο. Διατήρησα την ορθογραφία του πρωτοτύπου, εκτός από τους τύπους της υποτακτικής (να έχη κ.λπ.) και τα «τούπε» κ.λπ., που γίνονται «του 'πε» κ.λπ., όπως απαιτεί η σύγχρονη ορθογραφία. Και βέβαια, μονοτόνισα το κείμενο. Απολαύστε το, συν τοις άλλοις σατιρίζει τους δικηγόρους:

Μια δίκη στον Παράδεισο

Ο Άγιος Κασσιανός περνούσε στον Παράδεισο ζωή χαρισάμενη. Όπως όλοι οι άλλοι άγιοι, έτσι κι αυτός είχε το ιδιαίτερο κελλί και τον ιδιαίτερόν του άγγελο που τον υπηρετούσε, η μόνη του δε δουλειά ήτο να πηγαίνει κάθε πρωί μαζύ με τους άλλους Παραδεισίτας προ του Θρόνου του Θεού και να τον προσκυνάει, ψάλλων κι αυτός με τους λοιπούς και με τα τάγματα και τα συντάγματα των Χερουβείμ και των Σεραφείμ τον εωθινόν αίνον προς τον Παντοκράτορα. Όλον τον άλλον χρόνον τον περνούσε εις ζέφκι ατελείωτο, γυρνών εδώ κι εκεί του ωραίου Παραδείσου.
Μια μέρα όμως, εκεί που εκάθητο σιμά στην θύρα του Παραδείσου κι έπαιζε το κομβολόγι του, νά σου και περνά απ' εμπρός του ο Άγιος Πέτρος, ο κλειδούχος των πυλών της Εδέμ.

Παρασκευή, Φεβρουαρίου 24, 2012

Παυσίλυπη ανοησία

Σήμερα, ενόψει γιορταστικού τριήμερου, μαζί με τις ευχές μου να περάσετε καλά, για να πάρετε δυνάμεις για τους αγώνες που μας περιμένουν, θα επιχειρήσω να φτιάξω λίγο τη διάθεσή σας, αφήνοντας κατά μέρος τους (Παπα)δήμιους, Βενιζέλους, Λοβέρδους, Πάγκαλους, Καμμένους και τόσους άλλους· θα σας παρουσιάσω, όπως σας είχα υποσχεθεί, κάποια αποσπάσματα (ποιήματα) από το βιβλίο του Μπέργκες «THE Burgess NONSENSE BOOK» («ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΝΟΗΣΙΩΝ του Μπέργκες»). Τα σκίτσα είναι του συγγραφέα, από το βιβλίο. Η μεταφορά στα ελληνικά από μένα (μη βαράτε!).

1. Το ποίημα «Η μοβ αγελάδα», που παρουσίασα στην ιστογραφή μου «Η Α.Ε. η Ανοησία», είναι το πιο γνωστό ποίημα του Γκέλετ Μπέργκες (βλ. στην ίδια ιστογραφή κάποια στοιχεία για τον συγγραφέα), σε βαθμό τέτοιο, που σχεδόν να γίνει για τον κόσμο κάτι σαν σήμα κατατεθέν για τον αμερικανό ποιητή, ευθυμογράφο, εκδότη, καλλιτέχνη και τεχνοκριτικό. Αυτό έφτασε να ενοχλεί και τον ίδιο, που λίγο αργότερα έγραψε μια ιδιότυπη συνέχειά του, μισή αποκήρυξη:

Η μοβ γελάδα: ΣυνέχειαThe purple cow: Suite
******
ΟΜΟΛΟΓΩ κι αποκαλύπτομαι,CONFESSION: and a Portrait, Too,
υπόθεση παλιά ‘ναι, θλίβομαι!Upon a Background that I Rue!
******
Ω, ναι! Δικό μου «Η μοβ γελάδα»·Ah, yes! I wrote «The purple cow»
που το 'γραψα, τώρα λυπάμαι!I'm sorry, now, I wrote it!
Μ' άκου με δίχως ελαφράδα,But I can tell you anyhow,
αν τ' απαγγείλεις, σε σ'χωρνάμε!I'll kill you if you quote it!

Τετάρτη, Φεβρουαρίου 22, 2012

Απορίες…

Διαβάζουμε στις ειδήσεις ότι ο πεφυσιωμένος[1] υπουργός Οικονομικών μας, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε για να εκθέσει τα αποτελέσματα της συνόδου του Γούρογκρουπ δήλωσε ξεχειλίζοντας από υπερηφάνεια και ευφορία:

Είναι σημαντικό το γεγονός πως μετά από ολόκληρες δεκαετίες βρισκόμαστε στην πραγματικά ευχάριστη θέση να πούμε στους Έλληνες πολίτες ότι αφαιρέσαμε 107 δισ. ευρώ βάρους διαχρονικού από τις πλάτες τους.

Επειδή στο πεδίο των προθέσεων είναι γνωστή η ανυποληψία στην οποία έχει περιέλθει μεταξύ των πολιτών αυτής της χώρας ο αγαθός «Μπένι», όχι αδικαιολόγητα ασφαλώς, να υποθέσουμε ότι ήθελε να πει πίσω από τις πλάτες τους;

Αλλά επειδή και με τη σύνταξη δεν τα πάει καλά ο Μπενίτο (ρωτήστε και τους συνταξιούχους), μήπως ήθελε να πει από τις τσέπες τους;

— — — — — — — — — — — — — — — — —

[1] πεφυσιωμένος: φουσκωμένος, πεφυσιωμένος διάνος: φουσκωμένος γάλος

Δευτέρα, Φεβρουαρίου 20, 2012

Зоя Космодемьянская

Αναδημοσίευση από το ένθετο «7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ» του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» της Κυριακής 19/2/2012, από τη σελίδα «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ».

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΝΗΜΗΣ «ΖΟΓΙΑ ΚΟΣΜΟΝΤΕΜΙΑΝΣΚΑΓΙΑ»

Οταν οι αστοί τρομάζουν…

Τα περισσότερα από τα εκθέματα του σχολείου–μουσείου μιας από τις ηρωικότερες μορφές του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, της 18χρονης Ζόγιας Κοσμοντεμιάνσκαγια… ετοιμάζονται για τις μπουλντόζες

Τανκ με το όνομά της
Στις 29 Νοεμβρίου 1941, στο κατεχόμενο από τους ναζί χωριό Πετρίσεβο στα περίχωρα της Μόσχας, εκτελείται διά απαγχονισμού, αφού πρώτα υπέστη φρικτά, κτηνώδη, ανομολόγητα βασανιστήρια, μια 18χρονη κοπέλα, κομσομόλα, εθελόντρια παρτιζάνικου τμήματος της Κομσομόλ: Η θρυλική Ζόγια Κοσμοντεμιάνσκαγια, Ηρωίδα της Σοβιετικής Ενωσης, σύμβολο θυσίας και ηρωισμού του σοβιετικού λαού κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου.

Η Ζόγια συνελήφθη από τους φασίστες το Νοέμβρη του 1941 κατά τη διάρκεια επιχείρησης. Το μένος των βασανιστών και δολοφόνων της προκύπτει από την ηρωική, αγέρωχη, πατριωτική στάση της καθ' όλη τη διάρκεια του «Γολγοθά» της. Η τιμή που επεφύλαξε η Σοβιετική πατρίδα στην άξια αυτή «κόρη» της συνοδεύτηκε από μακρόχρονη, βασανιστική επιστημονική, ιστορική έρευνα γύρω από τη ζωή και ιδιαίτερα τις τελευταίες στιγμές της. Από το υπέρογκο αυτό υλικό που περιλαμβάνει μαρτυρίες κατοίκων του χωριού προκύπτει μία συγκλονιστική προσωπικότητα, «σμιλεμένη» από τις πανανθρώπινες κομμουνιστικές αξίες. Μία χαρακτηριστική στιγμή από την ανάκρισή της όπως την κατέθεσαν, ηχογραφημένα, σε ειδική επιτροπή της Κομσομόλ οι κάτοικοι του Πετρίσεβο τον Φεβρουάριο του 1942, αμέσως μετά την απελευθέρωση του χωριού από τον «Κόκκινο Στρατό»: «Τη ρωτάει ο Γερμανός: "Πού είναι ο Στάλιν;". Εκείνη απάντησε: "Ο Στάλιν είναι στο πόστο του"! Και αμέσως μετά γύρισε και είπε: "Δεν πρόκειται να σας πω τίποτε άλλο"». Την ημέρα της εκτέλεσης «περπατούσε ίσια, με ψηλά το κεφάλι, σιωπηλή, περήφανη (…) Τότε φώναξε: "Πολίτες! Μην καθόσαστε και κοιτάτε. Πολεμήστε! (…) Σύντροφοι, η νίκη είναι δική μας! Η Σοβιετική Ενωση είναι ανίκητη και δεν πρόκειται να νικηθεί! Γερμανοί στρατιώτες, πριν να είναι αργά, παραδοθείτε"»!

Κυριακή, Φεβρουαρίου 19, 2012

Συνέχεια με "ανοησίες"

Κάποιος που παρακολουθεί αυτό το ιστολόγιο δεν θα 'χει άδικο αν ίσως αναρωτηθεί τι κόλλημα έχω πάθει με τις ανοησίες, ώστε να τους αφιερώνω και το σημερινό, τρίτο στη σειρά, άρθρο μου. Όμως, αν δεν έχει απλώς ρίξει μια φευγαλέα ματιά στα κείμενά μου, αλλά τα έχει κάπως πιο πολύ προσέξει, δεν είναι η ανοησία που πραγματικά με απασχολεί· και θα 'ταν ανοησία εκ μέρους μου κάτι τέτοιο. Μπορεί η ανοησία να βρίσκεται στον τίτλο ή στην πρόσοψη του κειμένου, αλλά δεν της έχει επιτραπεί —νομίζω και ελπίζω έτσι να 'ναι— να απλωθεί παραπέρα και να αλώσει ή να αλλοιώσει την ουσία, τον στόχο και τον πυρήνα του κειμένου. Αν εξαιρέσει κανείς τη φιλολογικού ενδιαφέροντος αναφορά μου στον Γκέλετ Μπέργκες και, ειδικότερα, στο έργο του «ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΑΝΟΗΣΙΩΝ του Μπέργκες», η οποία και αυτή σαν αφορμή χρησιμοποιήθηκε και έγινε για να δοθεί μια δροσερή κι ανάλαφρη πινελιά στην παρουσίαση του μαύρου κι άραχλου τοπίου που έχει διαμορφωθεί για τους εργαζόμενους από το πολιτικό προσωπικό της πλουτοκρατίας, ασφαλώς και δεν έχουμε να κάνουμε π.χ. με ανόητους κοινοτικούς επιτρόπους σαν τον Μπαρνιέ ή με ανόητους Καμίνηδες ή με ανόητους Βενιζέλους ή με ανόητους εισαγγελείς Πρωτοδικών (για να αναφερθώ στα παραδείγματα "ανοησίας" που παράθεσα στο προηγούμενο σημείωμά μου). Ασφαλώς όλοι αυτοί καθόλου ανόητοι δεν είναι· συνειδητοί υπηρέτες του συστήματος είναι, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε να μη νιάζονται πια και όταν αμολάνε με κυνικότητα και θρασύτητα περισσή τις πιο απίθανες μπούρδες για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Ο λόγος τους από καιρό έχει γίνει ρηχός, κενός και πολλές φορές κυριολεκτικά ανόητος έως γελοίος —Μανδραβέλειος με μια λέξη. Ο όρος «ανοησία» χρησιμοποιείται ειρωνικά επομένως, αλλά καλό είναι να μη μας διαφεύγει όταν γελάμε με κάποιον Μανδραβέλη, ότι ο χαρακτηρισμός «ανόητος» (ή «Πάσχων») ταιριάζει μ' αυτό το γέλιο μας, το εκδικητικό και λυτρωτικό συνάμα, αλλά όσο ο κάθε Μανδραβέλης (δεν είναι όνομα, είναι ιδέα) δεν είναι γελωτοποιός αλλά υπερασπιστής του αστικού κράτους άλλο τόσο και η ανοησία δεν είναι το ουσιώδες χαρακτηριστικό του.

Τετάρτη, Φεβρουαρίου 15, 2012

Αντίδραση μέχρις ανοησίας

1. Διαβάζω στις ειδήσεις (το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι από το ιστολόγιο του redfly· η υπογράμμιση δική μου):

Πάνω από τρία εκατομμύρια εκτιμάται πως είναι ο αριθμός των αστέγων στην Ευρώπη, σύμφωνα με ευρωβουλευτές, όμως ο αρμόδιος κοινοτικός Επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ ομολόγησε ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου ότι «οι κοινοτικές υπηρεσίες δεν έχουν καταγράψει τον αριθμό των αστέγων στην Ευρώπη, διότι δεν έχει ακόμη ακριβώς προσδιορισθεί ο όρος του αστέγου».

Προφανώς ούτε ο όρος του ανοήτου! Εξάλλου είναι απείρως δυσκολότερο να περιγράψεις τον ανόητο απ' ότι τον άστεγο, δεν συμφωνείτε; Ύστερα, όσο "ενοχλητικοί" για το ίματζ του συστήματος είναι οι άστεγοι που περιφέρονται στους δρόμους των πόλεων (ρωτήστε και τον κύριο Καμίνη) τόσο χρήσιμοι, επίσης για το σύστημα, είναι οι ανόητοι. Οι πρώτοι αμαυρώνουν την εικόνα του συστήματος, οι δεύτεροι καλούνται να την ωραιοποιήσουν. Οι πρώτοι, αμίλητοι, με την παρουσία τους και μόνο λένε τα πάντα· είναι αποκαλυπτικότατοι. Οι δεύτεροι, λαλίστατοι (χαρακτηριστικό του ανοήτου), πασχίζουν με καταιγισμό βλακειών να συσκοτίσουν την πραγματικότητα, να παραπλανήσουν, να αποπροσανατολίσουν, να στρέψουν σε λαθεμένους δρόμους την προσοχή και τη δράση μας· κι όταν όλα αυτά δεν πιάνουν, αρχίζουν να κινδυνολογούν και να τρομοκρατούν. Μάλιστα, φαίνεται ότι το πλήθος των ανοήτων, επειδή ακριβώς προορίζεται να αντιπαλέψει το πλήθος των αστέγων, είναι υποχρεωμένο να αυξάνει όσο πληθαίνουν οι άστεγοι. Αλλά αυτό δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία· στρατιές ολόκληρες οι πρόθυμοι ανόητοι: καθηγητάδες, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, αναλυτές, πολιτικοί, σαλτιμπάγκοι, αρουραίοι, γυμνοσάλιαγκες…

Πέμπτη, Φεβρουαρίου 09, 2012

Η Α.Ε.[1] η Ανοησία

— — — — — — — — — — — — — — — — —

[1] Α.Ε.: Αυτής Εξοχότης

— — — — — — — — — — — — — — — — —

Σήμερα παραμερίζω για να περάσει η Εξοχότητά της. Το ελάχιστο που μπορώ να κάνω εγώ, ο μικρός κι ασήμαντος, για μια τέτοια απροσμέτρητου μεγέθους φυσιογνωμία, είναι να της παραχωρήσω ταπεινά το βήμα και να υποκλιθώ με συντριβή μπροστά της. Ανίκητη ανά τους αιώνες, η Αυτής Εξοχότης η Ανοησία έχει κατακτήσει τον σεβασμό όλων μας. Η τροπαιοθήκη της πλουσιότατη: ποιος άραγε, όσο κι αν επαίρεται για την οξύνοιά του, δεν έχει επιμετρήσει την ασημαντότητά του ενώπιόν της, όταν αφρόνως αποτόλμησε να αντιπαρατεθεί μαζί της; Υποδεχθείτε λοιπόν, αγαπητοί μου, την Αυτής Εξοχότητα την Ανοησία, που παρουσιάζεται εκθαμβωτική, σε όλο της το μεγαλείο, μπροστά σας διά γραφίδος Γκέλετ Μπέργκες (Gelett Burgess).

Τώρα —το βλέπω— μερικοί δυσανασχετείτε με τη σημερινή επιλογή μου· τόσα και τόσα γίνονται γύρω μας, θα σκέπτεστε, κι εσύ… χτενίζεσαι! Μα τι λέτε; Μικρό κι ασήμαντο πράγμα είναι η ανοησία; Εδώ κοτζάμ «Καθημερινή», η ναυαρχίδα (προσοχή, διαβάστε ολόκληρη τη λέξη παρακαλώ!) του αστικού Τύπου, η "σοβαρή", φιλοξενεί στο χτεσινό φύλλο της, στις 8 του μήνα, εκτός από τον τρισμέγιστο Μανδραβέλη, ένα περισπούδαστο άρθρο του Βασίλη Μοναστηριώτη, επίκουρου καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο London School of Economics and Political Science (LSE), με τίτλο Χρωματιστές ανοησίες, στο οποίο με περισσή λογική κι επιστημοσύνη (λέμε τώρα…) προσπαθεί να μας πείσει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι οι Παπαδήμιοι θέλουν το καλό μας, και μάλιστα ότι κι αυτές οι (τάχα) «κόκκινες γραμμές» των (τάχα) διαπραγματευτών με τη "σκληρή" τρόικα είναι σκέτη ανοησία, «χρωματιστή μπούρδα». Πάρτε μια γεύση:

Θα μου πείτε, μέχρι να γίνουν όλα αυτά (σημ. ιστολόγου: αυτά που απαιτούν οι τροϊκανοί) θα περάσει χρόνος και μέχρι τότε ο κοσμάκης θα πεινάσει. Ε, ας πεινάσει. Μήπως άμα χρεοκοπήσουμε θα γεμίσει ως διά μαγείας η κοιλιά του νηστικού; Ας πεινάσει λοιπόν ο νηστικός, αρκεί να ξέρει ότι κάτι αλλάζει, ότι κάτι γίνεται. Ας δείξουμε στην τρόικα ότι προσπαθούμε, ότι μπορούμε, ότι θέλουμε, και ας πάμε στη συνέχεια να διεκδικήσουμε καλύτερους όρους και ηπιότερα μέτρα.

Ας αφήσουμε λοιπόν τις κόκκινες γραμμές και τις χρωματιστές μπούρδες και ας προσπαθήσουμε όλοι μαζί να φτιάξουμε τη χώρα από την αρχή και να τη φέρουμε στη θέση που νομίζουμε πως της αξίζει. Αν μπορούμε. Αν της αξίζει.

Τρίτη, Φεβρουαρίου 07, 2012

Φιλοπαίγμονες εν ου παικτοίς

Η αρχαϊκούρα που είχα την έμπνευση να βάλω για τίτλο της σημερινής ιστογραφής μού δίνει την ευκαιρία να ξεκινήσω με κάποιες γλωσσικές παρατηρήσεις, προς μεγάλη μου ικανοποίηση, χαρά και αγαλλίαση, όπως καταλαβαίνετε όσοι με γνωρίζετε («αδιόρθωτος διορθωτής» γράφει η κάρτα επισκεπτηρίου μου), πολύ περισσότερο που έχω πολύ καιρό να γράψω εδώ κάτι σχετικό με τη γλώσσα. Αλλά, να το φωνάξω άλλη μία φορά: Τη γλώσσα μας, εμείς (όπως και όλοι οι άνθρωποι όπου γης, φυσικά) την αγαπάμε και την υπερασπιζόμαστε, ως στοιχείο της ταυτότητάς μας, του πολιτισμού μας· αλλά, βέβαια, τη γλώσσα όπως την κατέχει και τη μιλάει καθένας, μορφωμένος ή αμόρφωτος· όχι τη γλώσσα που οι φιλόλογοι, οι γλωσσολόγοι, οι επαΐοντες, οι επιστήμονες, απλώνουν στον εργαστηριακό τους πάγκο, κάτω από τα γλωσσικά μικροσκόπια και τους γλωσσικούς μικροτόμους, για τα την ανατμήσουν[1], να την αναλύσουν, να τη μελετήσουν ή, ακόμη, και να τη "συμμορφώσουν", να την "αναμορφώσουν", να τη διαμορφώσουν εντέλει (κατά το δοκούν, εννοείται, ο καθένας). Και να φωνάξω ακόμη ότι είναι λογικό και επόμενο, στους ζοφερούς καιρούς που ζούμε, άλλα πράγματα να μας απασχολούν κατά προτεραιότητα. Κι εγώ στο σημερινό μου σημείωμα σε τέτοιο «άλλο πράγμα» θέλω να εστιάσω και μαζί μου να ζητήσω να εστιάσετε κι εσείς την προσοχή σας. Αλλά ας συντομεύω πρώτα με τα γλωσσικά. Λοιπόν, φιλοπαίγμων (πληθ.: φιλοπαίγμονες) είναι αυτός που αγαπάει το παιχνίδι, που του αρέσει να παίζει· παικτός (–ή, –όν) είναι επίθετο (το παικτοίς είναι δοτική πληθυντικού: τοις παικτοίς), από το ρ. παίζω (απ' όπου και το συγγενές παίκτης) και σημαίνει αυτός που μπορεί να παιχτεί, αυτός που μπορεί να είναι αντικείμενο παιχνιδιού (παράβαλε: κτιστός, αγαπητός, μισητός κ.ά.). Ου παικτός είναι αυτός που δεν είναι παικτός, δηλαδή αυτός που δεν μπορεί να είναι αντικείμενο παιχνιδιού. Συνήθως λέμε: (αυτός) παίζει εν ου παικτοίς, δηλαδή ότι παίζει με πράγματα που δεν είναι για παιχνίδι.

Σάββατο, Φεβρουαρίου 04, 2012

Απονομή δικαιοσύνης καθ' υπαγόρευση

Οι αστοί επαίρονται για το δημιούργημά τους, το αστικό κράτος. Ακριβώς όπως η εργατική τάξη για το —πάλαι ποτέ απαντώμενο— δικό της δημιούργημα, το λαϊκό κράτος. Αυτό είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο κι απ' τους δύο. Η λαϊκή παροιμία —με πολύ ευρύτερο των κρατών πεδίο εφαρμογής— «άμα δεν παινέψεις το σπίτι σου…» κάτι τέτοιο υποδηλώνει, αν και στην περίπτωση των κρατών το ζήτημα της υπεράσπισής τους δεν είναι φιλοσοφικό ή οπωσδήποτε αλλιώς θεωρητικό· είναι πρωτίστως ζήτημα συμφερόντων! Οπωσδήποτε το ερώτημα είναι ποιος από τους… επαιρόμενους σε κάθε περίπτωση… παινέματος έχει δίκιο. Αυτό μπορούμε να το κρίνουμε. Κι αν στην κρίση μας τίθεται ειδικότερα το κατά πόσο το δίκιο είναι με το μέρος της αστικής ή της εργατικής τάξης για το κράτος στο οποίο καθεμιά τους αποβλέπει, δεν θα λαθέψουμε σίγουρα, αν ως οδηγό έχουμε τη μαρξιστική θεωρία —αν και το προνόμιο της ορθής κρίσης εν προκειμένω δεν ανήκει μόνο στους γνώστες της θεωρίας του Μαρξ· κάθε άλλο: το ίδιο σωστά μπορεί να είναι και τα συμπεράσματα κάθε καλοπροαίρετου, με ταξικό κριτήριο και καλά πληροφορημένου ανθρώπου. Αν, πάλι, είχατε την ατυχή έμπνευση να αποταθείτε σε κάποιο "αρμόδιο" όργανο του αστικού μας κράτους, όπως σε κάποιο… δικαστήριο (που λέει ο λόγος) ή σε κάποιο… «νομικό συμβούλιο» (που λέει, ξανά, ο λόγος) ζητώντας τη γνωμοδότησή του σχετικά, τότε… καλά να πάθετε! Φυσικά και πρέπει τότε ένα από τα δύο να κάνετε με την κρίση αυτού του οργάνου, ως αναξιόπιστη κρίση από αναξιόπιστο όργανο: είτε κατευθείαν να την αποθέσετε εκεί που της πρέπει, στα σκουπίδια, είτε να τη διατηρήσετε, περιβεβλημένη με όση περιφρόνηση και χλεύη τής αξίζει (πολλή!), στο ράφι όπου, αν είστε προνοητικοί, φυλάσσετε όσα αντιπαραδείγματα, όσα «προς αποφυγήν» μαζεύετε, για να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον είτε από σας είτε από οποιονδήποτε σκεπτόμενο άνθρωπο ως πηγή άντλησης πείρας και ως στοιχεία αναδρομής ή αναφοράς (τα παθήματα, μαθήματα).